Levenstestament of volmacht?

Op de foto: Gina Kingma, oprichter van Zicht op Geld, is 20 jaar actief in de financiële dienstverlening.

Wie regelt je financiën als je daar zelf niet meer toe in staat bent? Geen makkelijke vraag om over na te denken als je vrolijk je leven leeft. Wél een belangrijke vraag, vindt Gina Kingma van financieel adviesbureau Zicht op Geld. Ze helpt je op weg.

Op het moment dat iemand wordt opgenomen in een zorginstelling, moeten er allerlei financiële zaken geregeld worden. Als iemand dat niet meer zelf kan, door bijvoorbeeld dementie of door een beroerte, dan kan een naaste het overnemen. Dat wordt geregeld via een levenstestament of volmacht.

Levenstestament

In een levenstestament leg je vast wie de belangrijke beslissingen voor je mag nemen op het moment dat het je zelf niet meer lukt. Vaak is dat de partner. Het kan gaan over persoonlijke, medische en financiële zaken. Het levenstestament bestaat in veel gevallen uit twee volmachten, een voor de financiën en een voor persoonlijke en medische aangelegenheden.

Notariële volmacht

Er is ook de optie om alleen een notariële volmacht te laten opstellen. Zo’n volmacht gaat in de meeste gevallen alleen over de financiële beslissingen. Maar vaak is deze volmacht onderdeel van een uitgebreider levenstestament.

Wanneer

In het levenstestament wordt ook vastgelegd wanneer het levenstestament ingaat. Vaak wordt een levenstestament pas opgemaakt als mensen zien aankomen dat het nodig is. Bij beginnende dementie bijvoorbeeld. Dan kan het levenstestament ook gelijk ingaan. Het is handig om dan meteen te regelen dat de kinderen het overnemen als de partner het niet meer kan doen.

‘Er zijn allerlei variaties mogelijk’, vertelt Kingma. ‘Stel er zijn twee kinderen, dan kun je bijvoorbeeld bepalen dat het ene kind de financiële keuzes maakt en de ander de medische keuzes. Of twee kinderen zijn samen gevolmachtigd en moeten beiden een handtekening zetten als er beslissingen gemaakt moeten worden. Maar het begint eigenlijk altijd bij de vraag: als jij het niet meer kan, wat wil je en wie mag dat doen?’

Notaris

Kingma geeft zelf financieel advies aan de naasten van iemand die wordt opgenomen in een verpleeghuis. Bijvoorbeeld over wat je het beste kunt doen met AOW. Als het gaat om levenstestamenten en volmachten, stuurt ze je door naar een notaris. ‘Die legt alle details vast. Wij adviseren dus zelf niet op een notariële volmacht of levenstestament, maar we leggen het belang uit en zeggen wel: als het niet geregeld is, bel vandaag nog een notaris, het maakt niet uit welke’, vertelt Kingma.

Wilsonbekwaam

Waarom vandaag nog? ‘Een levenstestament of volmacht kun je alleen regelen als je wilsbekwaam bent. Veel van onze klanten zijn dementerend’, legt Kingma uit. ‘Als het voor een notaris niet meer duidelijk is of iemand wilsbekwaam is, bijvoorbeeld in het geval van vergevorderde dementie, dan kan er ook geen volmacht of levenstestament worden afgegeven.’

Onder bewind

Om voor een wilsonbekwaam iemand financiële zaken te regelen, kan er bewindvoering voor deze persoon worden aangevraagd bij de rechterbank. De bewindvoerder is in zulke gevallen vaak een familielid, bijvoorbeeld de partner. Maar volgens Kingma kun je bewindvoering echt beter voorkomen. ‘Als bewindvoerder maak je de financiële keuzes, maar je hebt ook de administratieve last. Een keer per jaar moet verantwoording afgelegd worden over alle inkomsten en uitgaven. Een arbeidsintensieve klus.’

‘Mensen denken soms: we hebben een gezamenlijke bankrekening, ik heb de DigiD-codes van mijn partner, ik kan gewoon belastingaangiftes doen. Het verloopt allemaal prima, niks aan de hand. Totdat de eigen woning verkocht moet worden. Dan heb je wel een probleem, want dan moet de rechter eerst een bewindvoerder benoemen’, vertelt Kingma.

“Je leeft vrolijk en dan moet je ineens nadenken over de mogelijkheid dat je wilsonbekwaam bent

Erfenissen en schenkingen

‘Bij uitgaven boven de 2000 euro moet je als bewindvoerder altijd toestemming hebben van de rechter. Maar ook bij het doen van schenkingen aan (klein)kinderen op het moment dat je geen schenktraditie hebt. Heel lastig als je bijvoorbeeld wilt bijspringen in de bekostiging van een rijbewijs. En daarnaast kan het dus lastig zijn bij de verkoop van een huis. Ook daar moet de rechter aan te pas komen.’En zelfs als er geen sprake is van grote uitgaven, moet je dus elk jaar een overzicht geven van alle uitgaven die je hebt gedaan.

In de dertig

Daarom is het volgens Kingma voor iedereen belangrijk om na te denken over een levenstestament of volmacht, zodat je kunt voorkomen dat er bewindvoering nodig is. ‘Op het moment dat de ziekte in beeld is, is de noodzaak er, maar soms is het gewoon te laat en dan heb je een hoop gedoe.’

Maar toch belangrijk, want: ‘het kan met ons allemaal gebeuren, dat je valt, je hoofd stoot en vervolgens blijvend hersenletsel hebt en niks meer kunt. Of dat je een hersenbloeding krijgt en op die manier wilsonbekwaam wordt’, zegt Kingma.

Geen familie

In sommige situaties kan het nog lastiger zijn om erover na te denken, als je bijvoorbeeld geen familie hebt die je blindelings vertrouwt. In dat geval kun je beter een notaris of professionele bewindvoerder benoemen tot gevolmachtigde in je levenstestament.

Dit artikel verscheen (deels) ook in Blik op Kruiswerk (voorjaar 2024).

Financieel ontzorgd

No cure no pay

Zicht op Geld is gespecialiseerd in financieel advies rondom de opname in een zorginstelling. Met hun dienst Financieel Ontzorgd adviseren zij senioren met een partner in een zorginstelling. Dit doen zij op basis van ‘no cure no pay’. De adviseurs zoeken het optimale voordeel en je betaalt eenmalig 20% van dit voordeel in de komende 12 maanden. Het levert je dus altijd meer op dan het je kost.

Meer informatie

Advies aanvragen