Hoe voorkom je ruzie bij een erfenis?

Een oom die stiekem een kostbaar sieraad van je moeder wegsluist, een dochter die als enige ontbreekt in het testament, broers en zussen die elkaar jaren doodzwijgen omdat ze het niet eens kunnen worden over het huis van hun overleden ouders. Ruzie over erfenissen komt steeds vaker voor. Zonde, want iemand verliezen om wie je veel geeft is al moeilijk genoeg. En juist bij het overlijden van een dierbare is het fijn om troost te vinden bij je familie. Wat kun je doen om een conflict over de nalatenschap te voorkomen?

Tips om ruzie over een erfenis te voorkomen

Je verwacht het waarschijnlijk niet van tevoren dat het overlijden van een naaste kan zorgen voor conflict. Toch kan het voor onverwachte en pijnlijke situaties zorgen. Bijvoorbeeld omdat door het overlijden oud zeer aan de oppervlakte kan komen, of omdat niet alle broers en zussen hetzelfde willen met het huis van de ouders.

Uitgebreid testament

Conflicten ontstaan met name als de erfenis niet duidelijk is geregeld. Daarom begint het voorkomen van een ruzie in je familie bij het opstellen van een uitgebreid testament. In het testament laat je opnemen wie wat erft. Bij voorkeur kies je ervoor om in het testament meerdere scenario’s te omschrijven, zodat je onverwachte gebeurtenissen voor bent. Ideaal zou zijn om het testament met je erfgenamen te bespreken bij leven. Dan kun je je beslissingen toelichten en teleurstellingen voor zijn. Het opstellen van een testament doe je bij een notaris.

Als je geen testament hebt, wordt door de wet bepaald wie je erfgenamen zijn. Dat gaat in een bepaalde volgorde: eerst je partner, vervolgens je kinderen, daarna je ouders, broers en zussen, ooms en tantes en zelfs neven en nichten. Ga na of degenen die je wettelijke erfgenamen zijn ook degenen zijn aan wie jij graag je bezittingen zou willen nalaten.

Codicil

In een codicil schrijf je op welke spullen je wilt nalaten aan wie. Dit is weer anders dan een testament, want een codicil gaat alleen over bepaalde persoonlijke bezittingen. Hierin kun je bijvoorbeeld opschrijven dat een jeugdvriendin een bepaald boek krijgt na je dood, of dat je schoondochter je trouwring krijgt. Een testament omvat meer dan dat: de totale erfenis, financiën, onroerend goed en andere zaken inbegrepen.

Je testament up to date houden

Het is raadzaam om je testament ongeveer eens in de vijf jaar te controleren. Het leven loopt nooit in een rechte lijn en soms kunnen de verhoudingen anders komen te liggen. Soms is het bijstellen van je testament daarom nodig.

Bemiddelaar

Zie jij het gebeuren dat je erfgenamen ruzie zouden kunnen krijgen over de erfenis? Je kunt in je testament een ‘mediation clausule’ laten opnemen. Bij conflicten moeten je erfgenamen dan een bemiddelaar in de arm nemen. Deze bemiddelaar gaat met alle erfgenamen in gesprek en tracht zo het conflict te beslechten. Pas als dat gelukt is, wordt de erfenis daadwerkelijk in ontvangst genomen.

Wat als er geen duidelijk testament is?

Het geeft natuurlijk een gerust gevoel als alles van tevoren goed geregeld is. Maar dat is niet altijd het geval. Soms komt een overlijden plotseling, en is iemand er niet aan toegekomen om een testament te laten opstellen. Dan kan gesteggel over de nalatenschap zich voordoen.

De tijd nemen

Het is belangrijk om de tijd te nemen om er gezamenlijk uit te komen. Een aantal zaken moet je snel na het overlijden regelen. Denk aan lopende abonnementen en belastingaangiftes. Maar andere dingen kun je wat meer de tijd nemen. Overleg rustig met je mede-erfgenamen en zorg dat jullie over de echt belangrijke en persoonlijke zaken geen overhaaste beslissingen hoeven te nemen.

Dieperliggende oorzaak

Dat is soms makkelijker gezegd dan gedaan. Want geschillen over de erfenis van een dierbare hebben vaak een dieperliggende oorzaak. Misschien had je altijd al het gevoel dat je oudere zus werd voorgetrokken, dat ze het lievelingetje was van je ouders. En dan erft ze ook nog dat antieke medaillon dat al generaties in de familie zit, terwijl jij een armband krijgt waar je niks mee kan. Het is goed om stil te staan bij dit soort gevoelens, en als het kan deze gevoelens te bespreken met elkaar.

Erfrechtadvocaat

Kom je er dan alsnog niet uit? Dan kan het helpen om ondersteuning te vragen van een erfrechtadvocaat. Deze kan advies geven over een nalatenschap zonder dat hij/zij directe onderhandelingen uitvoert. Ook wanneer de erfgenamen een conflict hebben over de erfenis, dan kan een erfrechtadvocaat de betrokkenen bijstaan. Het is goed om dit in een vroeg stadium te doen, liefst voordat de gemoederen te hoog zijn opgelopen. Het voelt misschien als een noodgreep, maar als je een bemiddelaar of erfrechtadvocaat in een vroeg stadium betrekt, dan heb je meer kans dat er een oplossing wordt gevonden in onderlinge overeenstemming, zonder dat er een rechter aan te pas hoeft te komen.

Soms is een (erfrecht)advocaat verplicht. Dit kan het geval zijn wanneer het afhandelen van de erfenis wordt overgelaten aan een professionele vereffenaar, zoals een curator of een notaris.